Groeibriljant
Voordat we de focus leggen op de toekomst is het goed om over onze schouders te kijken en te zien waar we als stad staan en waar we als stadsbestuur in de afgelopen jaren een bijdrage aan hebben geleverd. Zo’n terugblik is waardevol omdat het laat zien wat onze uitgangspositie is en waar we op voortbouwen.
Nijmegen is een stad met een rijke historie, maar ook al ruim 2000 jaar ‘werk in uitvoering’. Een groeibriljant met eindeloos veel potentie als we erin blijven investeren om hem stapsgewijs waardevoller te maken. Nijmegen is daardoor voor steeds meer mensen een fijne plek om te wonen, werken en bezoeken. Natuurlijk heeft corona de afgelopen tijd enorme impact gehad, maar als we kijken naar de langere termijntrends dan groeien we door qua inwoneraantal, staan er hijskranen in de stad, blijft de totale werkgelegenheid stijgen, kiezen veel mensen voor Nijmegen vanwege de sociale en culturele veelzijdigheid, en scoort de Waalstad hoog op lijstjes van aantrekkelijke steden.
Langs de hoofdlijnen van de grote opgaven zien we dat er veel is bereikt om de stad economisch veerkrachtiger, duurzamer, socialer en aantrekkelijker te maken. Zonder te pretenderen volledig te zijn, noemen we hieronder een aantal voorbeelden langs de lijnen van de opgaven zoals die in het coalitieakkoord zijn benoemd. Net als in het akkoord is de moderne overheid als vijfde lijn opgenomen. De paragraaf eindigt met een korte beschrijving van de financiële positie.
Duurzame stad
Samen met provincie en de andere regiogemeenten is een bod gedaan voor een Regionale Energiestrategie. Deze voorziet in de groei van opwekking van duurzame energie in de regio tot 2030. Regionaal hebben we ook een contract voor onze elektriciteitsvoorziening afgesloten zodat uiteindelijk al onze duurzame energie lokaal in de regio wordt opgewekt. Deze ontwikkeling ligt op schema. De voorbereidingen voor de bouw van de twee windmolens bij ENGIE zijn gestart, net als de bouw van zonnepark de Grift met 17.000 zonnepanelen. We verkennen initiatieven die bijdragen aan schonere scheepvaart en participeren daarom in landelijke en internationale netwerken.
Nijmegen heeft de ambitie om een aardgasvrije stad te zijn in 2045. In Hengstdal, Bottendaal, Dukenburg en het stationsgebied wordt hier al aan gewerkt. Op dit moment loopt de aanbesteding van een concessie voor warmtenet en warmtelevering in Dukenburg. Een realisatieovereenkomst voor de aanleg van een publieke transportleiding vanaf de ARN naar Dukenburg is in de maak.
In 2016 stelde de gemeenteraad een roetreductienorm vast van 40% minder uitstoot in 2022 om de gezondheid van inwoners te verbeteren. Nijmegen gaat die roetreductienorm halen. De lucht in onze stad wordt steeds schoner, maar we willen meer. Met een kleine dertig maatregelen blijven we daarom de luchtkwaliteit verder verbeteren.
Via een divers aantal activiteiten betrekken we bewoners bij de energietransitie. De activiteiten richten zich op het vergroten van de bewustwording, het delen van kennis en informatie (onder meer via het energieloket), ontzorgen en faciliteren (bijvoorbeeld door collectieve inkoopacties) en financiële prikkels. Dit laatste onder meer met de subsidie voor collectieve aanpak, bijdragen voor proceskosten van wijkinitiatieven, duurzaamheidsleningen, toekomstbestendige leningen, (rijks) subsidie ISDE en gunstige financieringsvoorwaarden vanuit het landelijk Warmtefonds voor startwijken.
Sociale stad
De hervorming van het stelsel van zorg & welzijn is al geruime tijd in volle gang. Afgelopen jaar is veel tempo gemaakt met de besluitvorming. De gemeenteraad heeft ingestemd met de vorming van ‘brede basisteams’ voor Jeugd & Gezin en voor Volwassenen. We verwachten met deze nieuwe inrichting en bekostiging (‘lumpsum’) een impuls te geven aan een betere kostenbeheersing in de ambulante vormen van hulp, meer normaliserende oplossingen en samenwerking tussen professionals op stadsdeelniveau. Ook via de stadsdeelagenda’s, pilots preventieprogramma’s jeugd en het visietraject sociale basis hervormen we naar gebiedsgerichte samenwerking, programmering en bekostiging in het sociaal domein. Met als doelen preventie, inclusie en collectief wijkgericht werken.
Voor hulp aan huishoudens met complexe problemen hebben we de doorbraakaanpak ingevoerd bij de regieteams en het doorbraakteam. Deze werkwijze gaan we breder inzetten. Om jeugdhulp met verblijf zo veel mogelijk te bekorten of voorkomen, zijn extra pleegouders geworven en er zijn pilots met informeel mentorschap en buurtgezinnen. Regionaal en bovenregionaal bundelen we expertise, innoveren we de specialistische hulp en werken we met succes aan meer preventieve jeugdbescherming.
Bestaanszekerheid is uiteraard van groot belang voor onze inwoners, niet alleen in financieel opzicht, maar zeker ook mentaal. Een gratis busabonnement voor de minima, instandhouding van de bijdrage aan de CAZ en indexering van de individuele inkomenstoeslag dragen daaraan bij. Met een armoedeagenda verbetert het aanbod, wordt het bereik groter en de toegang eenvoudiger. De voor veel Nijmegenaren zo belangrijke huishoudelijke hulp bleef ook betaalbaar voor lagere inkomens.
Daarnaast is een veilige stad belangrijk voor een goed leefklimaat voor onze inwoners. Het samen met partners aan de veiligheid van onze stad is een van onze kerntaken.
Met Groen, gezond en in beweging stimuleren we geestelijke, fysieke en sociale veerkracht van inwoners. Door verbinding te maken tussen deze heel tastbare zaken, die dicht bij Nijmegenaren staan, krijgt het versterken van het welzijn van onze inwoners een duurzame impuls.
Economische veerkracht
De economische veerkracht van Nijmegen is beproefd in het afgelopen jaar. Toch zien we in onder meer de provinciale werkgelegenheidsenquêtes dat het aantal bedrijfsvestigingen in de afgelopen jaren flink is gestegen. Dat is belangrijk voor de economie van Nijmegen. Om de basis onder onze economie te versterken is in 2019 samen met ondernemers een economische visie vastgesteld. De uitvoering daarvan is in volle gang. Met ondernemers gaan we door met het ophalen en uitvoeren van acties uit de Economische visie. Daarnaast zijn extra middelen vrij gemaakt voor een impuls in de lokale economie en projecten die de impact van Corona verzachten.
In overleg met ondernemers en kennisinstellingen zijn heldere keuzes gemaakt voor kansrijke sectoren waarin Nijmegen zich onderscheidt, zoals Health&High Tech. Campus Heijendaal en de Noviotech Campus zijn succesvol en nieuwe instellingen als het Chip Integration Technology Centre (CITC) zorgen voor innovatie en verbinding tussen bedrijven, kennisinstellingen en onderwijs.
Samen met ondernemers, bezoekers en bewoners hebben we ideeën opgehaald voor het inmiddels vastgestelde Actieplan voor de Binnenstad. Daarin staan vijf actielijnen: een ondernemende binnenstad, een groene binnenstad, een logische binnenstad, een levendige binnenstad en een schone binnenstad. De eerste concrete acties worden nu uitgevoerd. Voor het MKB is veel geïnvesteerd in onder meer digitalisering. Op die manier zorgen we dat deze voor de stad zo belangrijke ondernemers makkelijker kunnen innoveren. Het voorbeeld van de Nijmeegse digitaliseringsvouchers is ook in de regio opgepakt.
In de afgelopen drie jaar zijn er zo’n 7500 banen bij gekomen in onze stad. Dat is goed nieuws, want een baan is zo veel meer dan inkomen. Dat zoveel mogelijk inwoners meedoen op economisch en sociaal vlak is essentieel voor een vitale stad. Daarom zetten we ons bijvoorbeeld in om niet alleen te kijken naar diploma’s, maar vooral ook het talent van mensen. In 2020 is de nieuwe Dienstverleningsovereenkomst (DVO) met WerkBedrijf voor twee jaar vastgesteld. Daarin maakten we afspraken om vooral te investeren in jongeren, 50plussers, statushouders en mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Daarnaast zetten we expliciet in op een goede aansluiting tussen vraag en aanbod en op kansberoepen en groeisectoren. Dat doen we in samenhang met de Economische Visie.
Aantrekkelijke stad
Nijmegen (en directe omgeving) blijft een populaire plek om te wonen. Om die vraag aan te kunnen, moeten we bouwen en zorgen voor voldoende voorzieningen, sociale veiligheid en groen. De moderne en groeiende stad vraagt ook om nieuwe ideeën over bijvoorbeeld mobiliteit en ruimtegebruik.
In veel delen van de stad zijn we al volop in de fase van realisatie. In Waalsprong en Waalfront is en wordt nog steeds volop gebouwd. Voorjaar 2020 hebben we een woondeal gesloten met het rijk waardoor we onze ambities om te groeien en betaalbare woningen te realiseren verder vorm kunnen geven. Twee gehonoreerde Woningbouwimpulsaanvragen voor station Nijmegen en de Winkelsteeg dragen daaraan bij. Ambitie in de woondeal is 30% sociaal en 15% middeldure huur. In deze bestuursperiode verwachten we 1750 sociale huurwoningen op te leveren, bijna allemaal onder de tweede aftoppingsgrens, en 800 middeldure huurwoningen. De overige 750 sociale en middeldure huurwoningen zijn geprogrammeerd voor de jaren daarna.
In de bestaande woningvoorraad laten we verduurzaming van woningen waar nodig hand in hand gaan met woningverbetering. Hierover hebben we afspraken gemaakt met de woningcorporaties. We kijken ook steeds beter naar de woonomgeving als het gaat om groen en het voorkomen van wateroverlast en hittestress. Om de stad in de toekomst bereikbaar te houden, kijken we naar een betere verdeling van verkeerstromen en zorgen we voor alternatieven zoals deelsystemen, fietsvoorzieningen, goed ov en transferia.
De gebiedsvisie Valkhofkwartier is in 2019 door de Raad vastgesteld. De heringerichte en vergroende Waalkade is in 2020 opgeleverd. De nieuwe inrichting van de Hoogstraat en de Lindenberg is gepland direct na de zomervakantie 2021.
Bij een aantrekkelijke stad horen ook goede voorzieningen op het gebied van sport en cultuur. Nieuwe sportvoorzieningen en (onder meer) een visie op onze zwembaden zorgen ervoor dat mensen gezond in beweging kunnen blijven, zeker met het geleidelijk versoepelen van de coronamaatregelen. De culturele sector is door corona bijna geheel stil gevallen. Naast subsidies zijn alle instellingen afhankelijk van andere inkomsten, zoals ticketinkomsten, verhuur en horeca. De coronacrisis zorgt voor grote financiële problemen in de sector en voor vertraging in de verdere uitvoering van de cultuurvisie. Via het in maart 2021 vastgestelde Actieplan Cultuur zorgen we voor compensatie van gemiste inkomsten en investeren we om de culturele sector weerbaar en wendbaar te maken.
Moderne overheid
De Omgevingsvisie ‘Nijmegen, Stad in Beweging’ is in oktober 2020 door de raad vastgesteld. We werken nu aan de implementatie van de omgevingswet.
Het versterken en verbeteren van de participatie door inwoners en andere belanghebbenden heeft onze voortdurende aandacht. De manier waarop gemeenteraad, college, ambtenaren en ‘de stad’ met elkaar praten - en soms ook intensief samenwerken - is niet simpelweg een kwestie van spelregels opstellen. Die afspraken zijn zeker belangrijk, maar we zien dat inlevingsvermogen, betrokkenheid, duidelijkheid en maatwerk essentieel zijn. Dat vraagt iets van alle partijen en als gemeente hebben we daar een grote verantwoordelijkheid in. Nieuwe vormen van participatie, onder meer digitaal, zijn mede door corona in opkomst en daar passen we ons op aan. Dat gaat soms met vallen en opstaan, maar met elkaar zullen we continue blijven werken aan betere participatieprocessen die passen bij een veranderende samenleving.
In de afgelopen periode hebben we geïnvesteerd in het verbeteren van de veiligheid van persoonsgegevens van inwoners en eigen medewerkers. Wij laten via ons interne controleplan structureel onze digitale omgeving toetsen. Dat doen we bijvoorbeeld door een ethische hack test en interne en collegiale audits. Daarnaast vormen privacy by design-uitgangspunten vast onderdeel van het gemeentelijk informatie- en inkoopbeleid.
Financiële positie
De financiële huishouding van Nijmegen is in de afgelopen jaren - ook in onzekere tijden - stabiel en robuust gebleken. Daar zijn we uiteraard blij mee. Maar we moeten ook scherp en realistisch blijven, want juist door die houding en verantwoord beleid is Nijmegen uit zwaar weer gebleven, kunnen we investeren én sparen zonder dat we inwoners en ondernemers in moeilijke tijden extra hoeven te belasten.
Dat is nog eens extra belangrijk in deze onzekere tijden, want we zien dat tijdelijke coronasteun vanuit het Rijk en incidentele meevallers op dit moment in belangrijke mate bijdragen aan onze financiële positie. Daarom moeten we alert blijven. Er zijn nog veel onzekerheden en geld dat eenmalig beschikbaar komt, kunnen we maar één keer uitgeven of sparen.